سیستم تولید کششی و سیستم تولید فشاری؛ یک بررسی کوتاه

در ادبیات تولید، سیستم تولید فشاری به نوعی از تولید گفته می‌شود که محصولات را با توجه به پیش‌بینی میزان تقاضای بازار تولید می‌کند. تولید برای انبار (MTS) نام دیگر سیستم تولید فشاری است. سیستم تولید کششی از سوی دیگر یک روش تولید ناب است که محصولات را فقط براساس سفارش‌های موجود تولید می‌کند. تولیدی که با نام تولید برای سفارش (MTO) شناخته می‌شود. پیشتر در مقاله‌ای با نام «ساخت برای سفارش یا ساخت برای انبارش» به بررسی کامل MTO و MTS پرداخته‌ایم. 

در این مقاله می‌خواهیم به بررسی سیستم‌ تولید کششی و سیستم تولید فشاری / رانشی بپردازیم. مزایا و محدودیت‌های هرکدام را بررسی کنیم و کاربرد هرکدام را برای صنایع مختلف شرح دهیم. همراه ما باشید.

سیستم تولید فشاری چیست؟

سیستم تولید فشاری یا رانشی که با نام تولید برای انبار نیز شناخته می‌شود، روشی است که برای تولید محصولات، فقط به پیش‌بینی تقاضا نگاه می‌کند و به سفارش‌های موجود و آن‌چه در بازار در جریان است کاری ندارد. از این روش معمولا برای تولید محصولاتی استفاده می‌شود که خیلی درگیر نوسانات بازار نمی‌شوند. محصولاتی مانند مواد غذایی، دارویی، شوینده و بهداشتی، قطعات الکترونیکی و مانند این‌ها.

در سیستم تولید فشاری، تولید محصولات به ترتیب پیش‌بینی فروش آن‌ها بر اساس اطلاعات تاریخی موجود انجام می‌شود. در مدیریت زنجیره تامین این روش، محصولات به داخل زنجیره تامین وارد یا PUSH می‌شوند. درواقع شیوه کار به این شکل است که پیش‌بینی تقاضا باعث شروع تولید می‌شود، محصولات ساخته و وارد بازار می‌شوند و سپس منتظر مشتری می‌مانند تا فروش روند.

یکی از مثال‌های عینی سیستم تولید فشاری را در نانوایی‌ها می‌بینیم. در یک نانوایی، نانوا می‌داند صبح چه نانی در چه حجمی، ظهر در چه حجمی و عصر در چه حجمی فروش می‌رود. بنابراین براساس این دانش، مواد اولیه مورد نیاز را آماده و تولید را آغاز می‌کند. در انتهای روز ممکن است حجم تولید دقیقا با میزان تقاضا برابر باشد یا نباشد. اما این موضوع باعث نمی‌شود نانوا برای روز آینده براساس فروش امروز تصمیم بگیرد. درواقع مبنای فروش، اطلاعات تاریخی موجود است. موضوعی که برای تولید کالاهای تندگردش نیز صادق است. موضوع مهمی که در سیستم تولید فشاری بسیار مهم است. 

سیستم تولید کششی چیست؟

سیستم تولید کششی در طیف سیستم‌های تولید دقیقا نقطه مقابل سیستم تولید فشاری قرار دارد. این روش برخلاف روش فشاری محصولات را با توجه به حجم سفارش‌های موجود و دقیقا براساس آن تولید می‌کند. برنامه‌ریزی تولید و انبارداری در این روش فقط براساس نیاز و سفارش‌های موجود انجام می‌شود. اولویت این روش پرکردن قفسه فروشگاه‌ها نیست. بلکه برآوردن تقاضای موجود مشتری است. تولید کششی در دسته ابزارهای تولید ناب قرار می‌گیرد. یعنی به‌طور سنتی با دو روش تولید ناب و به‌هنگام در ارتباط است.

برخلاف روش قبلی که محصولات به زنجیره تامین وارد یا PUSH می‌شدند. در این روش محصولات از زنجیره تامین کشیده یا PULL‌ می‌شوند. در واقع در این روش تولید بعد از درخواست مشتری و نهایی شدن سفارش آغاز می‌شود. برخلاف سیستم تولید فشاری که درخواست مشتری و سفارش‌های موجود در درجه دوم و بعد از پیش‌بینی تقاضای فروش در نوبت تولید قرار می‌گیرند.

یک مثال عالی برای سیستم تولید کششی، روش تولید به‌هنگام یا JIT است. فلسفه اصلی تولید به‌هنگام، برنامه‌ریزی تولید به شکلی است که مواد و قطعات اولیه بدون کم‌ترین توقفی و صرفا براساس نیاز وارد خط تولید شوند. سیستم تولید کششی زمانی تمام می‌شود که کالا به دست مشتری برسد. درباره تولید به‌هنگام می‌توانید در مقاله ی «تولید به هنگام ، هرآنچه باید بدانید» مطلب کامل‌تری بخوانید.

یکی از ابزارهای سیستم تولید کششی، کانبان است. درباره کانبان هم درمقاله‌ «برنامه ریزی تولید به روش کانبان چیست و چه ویژگی هایی دارد» به‌طور کامل توضیح داده‌ایم که چه هست و چه روش‌هایی دارد. روش کار کانبان در تولید کششی را با یک مثال توضیح می‌دهیم: وقتی یک سفارش به یک کانبان تولید متصل است و به خط تولید می‌آید، زنجیره تامین کار تولید این محصول را آغاز می‌کند. در واقع خط تولید برای شروع کار نیاز به یک محرک دارد. این محرک همان سفارش در کانبان است.

مقایسه سیستم تولید کششی و سیستم تولید فشاری

تفاوت‌ اصلی دو سیستم تولید کششی و سیستم تولید فشاری این است: در سیستم تولید فشاری، تولید مشخص می‌کند چه کالایی با چه حجمی ساخته و به بازار ارایه شود. در حالی‌که در سیستم تولید کششی این بازار است که نوع و حجم کالای تولیدی را مشخص می‌کند. عامل اصلی تمایز این دو سیستم از هم نوع فعالیتی است که زنجیره تامین را فعال می‌کند. در ادامه تفاوت‌های این دو سیستم را به‌همراه تاثیری که بر تولید می‌گذارند بررسی می‌کنیم:

• وضعیت کار در حال انجام (WIP)

یکی از موارد اصلی‌ای که سیستم تولید کششی و سیستم تولید فشاری را از هم جدا می‌کند میزان کار در حال انجامی (Work in Progress) است که در برنامه‌های سازمان وجود دارد. در سیستم تولید فشاری محدودیتی در حجم کارهای در حال انجام نیست. چراکه هر چقدر کالایی ساخته شود به بازار می‌رود و دوباره به خط تولید برنمی‌گردد. در سیستم تولید کششی خود سیستم تولید است که وضعیت حجم کار در حال انجام را تعدیل و اصلاح می‌کند.

• هزینه‌های انباداری

تکیه سیستم تولید فشاری بر پیش‌بینی‌های تقاضا است. پیش‌بینی هم هیچ‌وقت ۱۰۰٪ دقیق نیست. همین دقیق نبودن باعث می‌شود درصدی از کالاهای ساخته شده مجدد به انبار برگردند. نتیجه می‌شود افزایش هزینه‌های انبارداری. در بدترین سناریو این کالاهای مرجوع شده تبدیل به موجودی مرده می‌شوند و باید نابود شوند. یعنی هدررفت کامل پول و انرژی. بنابراین در سیستم تولید فشاری شما باید هزینه‌های انبار را همواره در محاسباتتان داشته باشید.

سیستم تولید کششی محصولات را براساس نیاز موجود تولید می‌کند. تولید به اندازه سفارش باعث می‌شود کسب‌وکارهایی که از سیستم تولید کششی استفاده می‌کنند تقریبا هیچ‌وقت به انبار نیاز نداشته باشند. از این رو هزینه‌های انباداری آن‌ها به حداقل می‌رسد. در این شرایط و هنگامی که می‌خواهید برای سیستم‌های تولید کسب‌وکارتان تصمیمی بگیرید باید به این موضوع دقت کنید که آیا می‌خواهید هزینه‌ای برای انبار کنید یا خیر. گاهی نیازهای اصلی کسب‌وکار امکان استفاده از سیستم تولید فشاری یا کششی را نمی‌دهد. بنابراین باید با توجه نیازهای کسب‌وکار سیستم مورد نیازتان برگزینید.

• در دسترس بودن محصول

سیستم تولید فشاری، محصول را تا جایی که مطمئن شود همیشه در بازار در دسترس است تولید می‌کند. درحالی‌که سیستم تولید کششی فقط زمانی محصول را در دسترس مشتری قرار می‌دهد که سفارش و نیاز آن وجود داشته باشد. این موضوع به‌خصوص در بازارهایی که زمان تولید در آن‌ها حیاتی است نقش مهمی بازی می‌کند. این که کالا باید در چه زمانی و چه مقداری در دسترس باشد.

• سفارشی‌سازی محصول

وقتی کسب‌وکاری قول سفارشی‌سازی محصول را به مشتری‌هایش می‌دهد باید قادر باشد آن ویژگی‌ها را در سیستم تولیدش پیاده‌سازی کند. اگر نتواند این مهم را به انجام رساند، نیاز به ایجاد شاخه‌های مختلفی در انبارداری، تولید و سایر فرایندهایش دارد. استفاده از سیستم تولید فشاری می‌تواند راهگشای سازمان‌ها برای این مهم باشد.

با استفاده از سیستم تولید کششی، تولیدکنندگان قادرند نیاز به فضای انبار و هزینه‌های انبارداری خود را به حداقل برسانند. در حوزه تولید سفارشی انبوه (Mass Customization)، استفاده از یک روش ترکیبی پیشنهاد می‌شود. تولیدکننده می‌تواند برای تهیه مواد مورد نیازش از سیستم تولید فشاری بهره‌ گیرد و انبارش را با روش تولید فشاری مدیریت کند و برای تولید از سیستم تولید کششی استفاده کند. به این سیستم، روش تولید فشاری‌کششی می‌گویند.

انواع سیستم‌ تولید کششی

برخلاف سیستم تولید فشاری که پیچیدگی و روش‌های خاصی ندارد، تولید کششی دارای چند روش و نوع مختلف است. در این بخش می‌خواهیم سه روش اصلی این سیستم تولید را بررسی کنیم. هرکدام از این سه روش مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. بنابراین باید پیش از انتخابشان به‌خوبی آن‌ها را بررسی کنید.

• سیستم تولید کششی سوپرمارکتی (نوع A)

تابه‌حال به قفسه‌های سوپرمارکت‌ها دقت‌ کرده‌اید؟ صاحبان مغازه هیچ‌وقت اجازه نمی‌دهند فقسه‌ها خالی باشد یا کالایی کمتر از حجم قفسه در آن باقی بماند. همیشه و بعد از خالی شدن قفسه، به سرعت آن را پر می‌کنند. در این نوع از سیستم تولید کششی هم شاهد چنین فرایندی هستیم. در خط تولید، محصولات براساس سفارش موجود در ایستگاه‌های کاری در حال تولید‌ند. ایستگاه‌هایی که فقط در حال تکمیل همین یک سفارش هستند. در این سیستم ایستگاه‌های کاری فقط زمانی خالی می‌شوند که بخش مورد نظر را تکمیل کرده باشند. پس از کامل شدن یک بخش دوباره به سرعت کار روی قطعه بعدی را شروع می‌کنند. در این روش، ایستگاه‌ها هیچ‌وقت خالی نمی‌شوند و همیشه کاری برای انجام دادن دارند.

• سیستم تولید کششی متوالی (نوع ‌B)

از این نوعِ سیستم تولید کششی زمانی استفاده می‌شود که جزئیات محصول در حال ساخت و قطعات آن به‌قدری زیاد باشد که نوع سوپرمارکتی برای تولید آن مناسب نباشد. در این نوع از سیستم تولید کششی ترتیب و شروع زمان ساخت از ابتدای خط تولید شروع می‌شود، در نوع سوپرمارکتی ترتیب شروع تولید می‌تواند از هرجایی باشد. این روش به زمان بیشتری برای تکمیل محصولات نیاز دارد. این روش یکی از ابزارهای خاص تولید کششی است که در سیستم تولید فشاری دیده نمی‌شود.

• سیستم تولید کششی ترکیبی (نوع C)

سیستم تولید کششی ترکیبی شامل بهترین ویژگی‌های هر دو روش کششی و سوپرمارکتی است. از این روش زمانی استفاده می‌شود که یک کسب‌‌وکار از یک محصول به‌خصوص، بیشتر سهم فروشش را به دست می‌آورد. استفاده از روش ترکیبی به شما امکان می‌دهد برای خرده‌چیزهای مورد نیازتان از روش متوالی استفاده کنید و برای فروش و انبارداری آن از روش سوپرمارکتی.

ویژگی مثبت و کاربردی این نوع این است که اجزای آن می‌تواند انتخابی باشد. بنابراین کسب‌وکار شما می‌تواند آن‌چه مورد نیازش است را به‌درستی و دقیق پیاده‌سازی کند. پیاده‌سازی این روش نیازمند زمان و هزینه بیشتری است. چراکه درواقع هم در حال پیاده‌سازی نوع A هستید و هم  نوع B. استفاده سیستم تولید کششی به‌خاطر گستردگی ویژگی‌ها نسبت سیستم تولید فشاری، مزایای زیادی برای سازمان دارد. یکی از ابزارهای بهره‌گیری از تولید ناب در بالاترین حد ممکن، به‌کارگیری این روش در تولید است.

سیستم تولید کششی، سیستم تولید فشاری و تولید ناب

معمولا تولید ناب و سیستم تولید کششی یکی در نظر گرفته می‌شوند. اما به این به معنای آن نیست که استفاده نکردن از یک سیستم کششی به معنای استفاده نکردن از سیستم تولید ناب است و البته برعکس. تولید کششی، کانبان و چیزهایی مانند این بیشتر ابزار هستند تا روش. ابزارهایی که نواع انجام کار و چگونگی پیاده‌سازی آن را برای شما مشخص می‌کند و می‌توانند بنا به نیازهای شما سفارشی‌سازی شوند.

شما حتی می‌توانید بنا به نیازهای خاص سازمان‌تان یک روش تولید اختصاصی برای خودتان داشته باشید. مانند سیستم تولید تویوتا که به دلیل پیاده‌سازی آن در شرکت تویوتا به این نام شناخته شد اما در حقیقت این روش ترکیبی است از روش S۵، تولید ناب، کانبان تولید و تولید کششی. شاید سیستم ابداعی شما نیز روزی در سطح بین‌المللی با نام شما و سازمان‌تان شناخته شد.

برای انتخاب سیستم تولید فشاری یا سیستم تولید کششی برای سازمان‌تان هیچ محدودیت و حتی هیچ عجله‌ای در کار نیست. در حقیقت برتر بودن این روش‌ها نسبت به هم به متغیرهای زیادی برمی‌گردد. مهم‌ترین آن نوع محصولی است که تولید می‌کنید و بازاری که در آن فعالیت دارید. مثلا اگر در حوزه تولید کالاهای تندگردش فعالیت می‌کنید چرا باید از تولید کششی استفاده کنید؟ یا اگر محصولاتی دارید که قابلیت سفارشی‌سازی دارند دلیلی بر استفاده از سیستم تولید فشاری ندارید.

«ثمر»؛ هوشمند و بهینه تولید کنید

ثمر، نرم‌افزار هوشمند تولید، محصولی از تیم‌یار است که تمام نیازهای کسب‌وکارهای تولیدی، از اولین گام‌های تعریف BOM تا کنترل کیفیت و مدیریت جامع کیفیت را در اختیار سازمان‌های تولیدی می‌گذارد. ثمر یکی از ماژول‌های نرم‌افزار ERP تیم‌یار است. ماژولی که آن‌قدر توسعه یافته که خود می‌تواند به‌عنوان یک نرم‌ افزار مستقل و جامع به بازار عرضه شود. بخشی از امکانات ثمر از این قرارند:

• امکان تعریف BOM محصول؛
• امکان تعریف عملیات تولیدی و نمودار فرایند عملیات (OPC)؛
• امکان ایجاد نامحدود مرکز‌های کاری؛
• امکان تعریف ماشین‌آلات؛
• امکان تعریف شیفت کاری؛
• امکان تعریف مرکز و حساب هزینه؛
• امکان تعریف سرپرست و مسئول عملیات تولید؛
• امکان تعریف تنظیمات تولید سفارشی و غیرسفارشی؛
• امکان ایجاد الگوی کنترل کیفیت در برنامه‌ریزی تولید؛
• امکان تعریف انواع روش‌های قیمت‌گذاری تولید؛
• امکان ایجاد و مشاهده گزارش ثبت عملکرد؛
• امکان قابلیت تعریف نامحدود عملیات و زمان استاندارد انجام هر عملیات؛
• امکان تعریف مراکز کاری به تفکیک ماشین و نفر؛
• امکان تخصیص مراکز هزینه به هر مرکز کاری؛
• امکان تعریف ظرفیت مراکز کاری؛
• امکان محاسبه ظرفیت مراکزی کاری؛
• امکان تعریف انواع سفارشات تولید (داخلی، پیمانکاری و...)؛
• امکان بررسی میزان موجودی در زمان بررسی سفارش‌های تولید؛
• امکان ثبت حواله مصرف حین تولید؛
• امکان ثبت رسید انتقال مواد به خط تولید بعد از تأیید دستور تولید؛
• امکان پیش‌بینی تقاضا بر اساس سوابق؛
• امکان تبدیل خروجی MRP به سفارش خرید یا سفارش تولید (داخلی، پیمانکاری، حق‌العملکاری)؛
• امکان بالانس سفارش تولید بر اساس ظرفیت مراکز کاری؛
• امکان نگهداری تغییرات BOM به همراه نسخه‌های هر دوره آن؛
• امکان بایگانی دلیل تغییرات در سیستم؛
• امکان فراخوانی کارمند از ماژول مدیر سیستم، ماژول پرسنلی و ماژول CRM؛
• امکان ثبت خودکار درخواست کنترل کیفیت مواد ورودی در زمان رسیدن کالا؛
• امکان تعریف اسناد فنی در سیستم و ضمیمه‌کردن فایل مربوطه؛
• و... .

همچنین ثمر نقش مهمی در یکپارچه‌ کردن فرایندهای مختلف کسب‌وکارهای تولیدی دارد. این نرم افزار با جمع‌آوری داده‌های مختلف از تمام فرایندها، چه صفی و چه ستادی، ابتدا آن‌ها را ثبت، سپس دسته‌بندی و در نهایت در اختیار واحدها و افراد تصمیم‌گیر در سازمان می‌گذارد. ثمر برای یکپارچگی در تولید امکانات زیادی در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد. نمونه‌ای از این امکانات را در ادامه می‌بینید:

• امکان تعریف انواع سفارشات تولید (داخلی، پیمانکاری)؛
• امکان بررسی میزان موجودی در زمان بررسی سفارشات تولیدی؛
• امکان ثبت حواله مصرف حین تولید؛
• امکان ثبت رسید انتقال مواد به خط تولید بعد از تایید (سفارش) دستور تولید؛
• امکان پیش‌بینی تقاضا براساس سوابق؛
• امکان تبدیل خروجی MRP به سفارش خرید یا سفارش تولید داخلی یا پیمانکاری (حق‌العملکاری)؛
• امکان بالانس سفارش تولید براساس ظرفیت مراکز کاری؛
• امکان نگهداری تغییرات BOM به همراه نسخ آن؛
• امکان ثبت و نگهداری و دلیل تغییرات در سیستم؛
• امکان فراخوانی کارمند از ماژول مدیر سیستم، ماژول پرسنلی و ماژول CRM؛
• امکان ثبت خودکار درخواست کنترل کیفیت مواد ورودی در زمان رسید کالا؛
• امکان تعریف اسناد فنی در سیستم و الصاق فایل مربوطه؛
• و... .

برای آشنایی بیشتر با این نرم‌افزار قدرتمند روی دکمه زیر کلیک کنید.

قیمت نرم افزار تولید