حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت چیست و حسابدار مدیریت کیست؟ تصمیم‌گیری مهم‌ترین کاری است که مدیران در هر رده‌ای که باشند باید انجام دهند. از مدیر یک تیم چند نفره گرفته تا مدیران میانی و مدیران ارشدی که برای سازمان‌های چندصد یا چندهزار نفره تصمیم‌ می‌گیرند. مهم‌ترین ابزار یک تصمیم‌گیری درست اطلاعات و داده‌های شفاف و قابل اتکا است. منابع به دست آوردن این داده‌ها در کسب‌وکار معمولا محدود به چند منبع خاص هستند. یکی از این منبع‌ها حسابداری مدیریت است. حسابداری مدیریت شاخه‌ای پرطرف‌دار در علم حسابداری است که برخلاف نامش کاری به حسابداری و محاسبات آن ندارد. اصلی‌ترین کارکرد حسابداری مدیریت نظارت بر انجام درست فرایندهای مالی و تهیه گزارش‌های دقیق و شفاف از وضعیت مالی سازمان و سایر عوامل اثرگذار بر سودآوری و درآمد آن در آینده است. خروجی فرایندهای حسابداری مدیریت به‌طور مستقیم در اختیار مدیران قرار می‌گیرد و آن‌ها از این داده‌ها برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. از این رو باید بدانیم نقش و اهمیت این مفهوم در مدیریت سازمان اگر نگوییم حیاتی بسیار مهم است.

بخوانید: نرم افزار حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت در چه بخش‌هایی کاربرد دارد؟

جواب ساده این سوال همه سازمان است. چراکه داده‌های حسابداری مدیریت در اختیار مدیران ارشد قرار می‌گیرد و آن‌ها با استفاده از آن برای سازمان تصمیم‌گیری می‌کنند. اما مدیران با استفاده از داده‌های حسابداری مدیریت به‌صورت دقیق‌تر برای چه کاری تصمیم‌گیری می‌کنند؟ در ادامه این بخش‌ها را بیشتر بررسی می‌کنیم:

• بودجه و برنامه‌ریزی: داده‌های این مدل حسابداری براساس اطلاعات موجود، هزینه‌ها، فروش، سود و درآمد را پیش‌بینی می‌کند. نتیجه این‌که مدیران براساس این پیش‌بینی بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی برای آن را انجام می‌دهند.
• تحلیل و کنترل هزینه: شناسایی هزینه‌ها یکی‌دیگر از کارهایی است که حسابداران مدیریت به دنبال آن هستند. شناسایی هزینه‌ها به مدیران امکان تحلیل آن‌ها را می‌دهد و نتیجه این‌که آن‌ها می‌توانند با استفاده از این داده‌ها هزینه‌های غیرضروری را حذف کنند.
• سنجش عمکلرد: ارزیابی عملکلرد پروژه‌ها، تیم‌ها، بخش‌های سازمان و... نیز به عهده حسابداری مدیریت است. مدیران با استفاده از داده‌های مختلف به ارزیابی واحدهای سازمان و بررسی سودآوری و درآمدزایی آن‌ها می‌پردازند.
• مدیریت ریسک: توصیه‌های حسابداری مدیریت رنگ و بوی استراتژی دارند. به این معنا که از گزارش‌های آن‌ می‌توان برای مدیریت ریسک و پیش‌بینی آینده استفاده کرد.

همچنین بخوانید: حسابداری صنعتی

تفاوت‌های حسابداری مالی و حسابداری مدیریت

تفاوت‌های اصلی حسابداری مدیریت و حسابداری مالی در مخاطبان و نوع داده‌هایی است که در گزارش‌های هریک وجود دارد. در ادامه و در جدول زیر می‌توانید تفاوت‌های هریک را کامل و جامع ببنید.

اهمیت حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت بیش از هرچیزی بر تصمیم‌گیری نهایی صاحبان کسب‌وکار تاثیرگذار است. همین امر اهمیت بالای این مفهوم را می‌رساند و نشان می‌دهد سازمان‌ها چرا آن را در اولویت کارهایشان می‌گذارند.

تا اینجا درباره مهم‌ترین کاربردهای حسابداری مدیریت صحبت کردیم؛ کمک به تصمیم‌گیری، کمک به شناسایی و تعدیل هزینه‌ها، کمک به پیش‌بینی، کمک به ایجاد مسیر رشد سازمان و... . اما در روی پنهان ماجرا حسابداری مدیریت جنبه‌های مهم پنهانی نیز داد که شاید به مرور زمان و بالا رفتن سرعت رشد سازمان خود را نشان می‌دهد. اهمیت پنهان حسابداری مدیریت برای کسب‌وکارها را در ادامه بررسی می‌کنیم:

1. تقویت تفکر راهبردی: حسابداری مدیریتی با فراهم‌آوردن داده‌ها و تحلیل‌های عمیق، به مدیران کمک می‌کند تا تفکر راهبردی خود را تقویت کرده و بینش‌های عمیق‌تری نسبت به بازار و فرصت‌های کسب‌وکار داشته باشند.
2. ترویج فرهنگ تصمیم‌گیری مبتنی بر داده: استفاده از حسابداری مدیریتی به فرهنگ‌سازی در سازمان‌ها کمک می‌کند که در آن تصمیمات بر پایه داده و شواهد روشن باشند، نه صرفاً بر اساس حدس و گمان.
3. بهبود هماهنگی و همکاری درون سازمانی: با ارائه اطلاعات مرتبط و مفید به بخش‌های مختلف، حسابداری مدیریتی به هماهنگی و همکاری بین بخش‌ها کمک می‌کند، که این امر به افزایش کارایی کلی سازمان منجر می‌شود.
4. پشتیبانی از نوآوری و توسعه محصول: با ارائه اطلاعات مالی و تحلیل‌های بازار، حسابداری مدیریتی می‌تواند در توسعه محصولات جدید و ابتکارات نوآورانه نقش داشته باشد.
5. مدیریت اثربخش منابع: شناسایی منابع کمیاب و تخصیص بهینه آن‌ها یکی دیگر از جنبه‌های مهم حسابداری مدیریتی است که به طور غیرمستقیم بر عملکرد سازمان تأثیر می‌گذارد.
6. تقویت توانایی پاسخ به تغییرات بازار: با فراهم‌آوردن اطلاعات به‌روز و مرتبط، حسابداری مدیریتی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به سرعت و به‌طور مؤثر به تغییرات بازار واکنش نشان دهند.
7. ارتقاء فرهنگ پاسخگویی و شفافیت: وجود یک سیستم حسابداری مدیریتی قوی به ایجاد فرهنگی کمک می‌کند که در آن پاسخگویی و شفافیت ارزش‌های اصلی هستند.

این جنبه‌های پنهان نشان‌دهنده اهمیت عمیق‌تر و گسترده‌تر حسابداری مدیریتی در پشتیبانی از موفقیت و پایداری کسب‌وکارها هستند.

محدودیت‌های حسابداری مدیریت

به مانند هر مفهوم و مدلی در دنیای کسب‌وکار، حسابداری مدیریت نیز مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد. تا اینجا هرچه گفتیم از ویژگی‌ها و مزایای این مفهوم بود و از این‌جا به بعد کمی به دیگر جنبه‌های آن می‌پردازیم. جنبه‌هایی مانند: محدودیت‌ها، نقاط کور، حسابداران مدیریت و ابزارهایی که برای این مهم به کمک سازمان‌ها می‌آیند.

ابتدا کمی به محدودیت‌‌های حسابداری مدیریت بپردازیم:

1. هزینه‌های بالا: جمع‌آوری، تحلیل و ارائه اطلاعات مالی و عملیاتی می‌تواند هزینه‌بر باشد، به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که منابع محدودتری دارند.
2. بی‌طرفی و دقت: از آنجا که حسابداری مدیریتی بیشتر برای استفاده داخلی است، گاهی ممکن است داده‌ها بر اساس نیازها و تمایلات مدیریت تنظیم شوند که می‌تواند به کاهش بی‌طرفی و دقت منجر شود.
3. پیچیدگی و تفسیر: تحلیل‌های حسابداری مدیریتی گاهی می‌توانند بسیار پیچیده باشند و نیاز به تخصص و تجربه خاص برای تفسیر صحیح داشته باشند.
4. تمرکز بر داده‌های کوتاه‌مدت: حسابداری مدیریتی ممکن است بیش از حد بر داده‌های کوتاه‌مدت تمرکز کند که می‌تواند توجه از اهداف بلندمدت و استراتژی‌های پایدار دور کند.
5. مقاومت در برابر تغییر: در برخی سازمان‌ها، ممکن است مقاومتی در برابر تغییر و اتخاذ روش‌های جدید حسابداری مدیریتی وجود داشته باشد.
6. محدودیت‌های فناوری: برای کسب‌وکارهایی که به فناوری‌های پیشرفته دسترسی ندارند، استفاده از ابزارهای پیچیده حسابداری مدیریتی می‌تواند دشوار باشد.
7. تغییرات سریع در محیط کسب‌وکار: سرعت تغییرات در محیط کسب‌وکار ممکن است باعث شود که اطلاعات حسابداری مدیریتی به سرعت منسوخ شوند.
8. تأثیر عوامل غیرمالی: حسابداری مدیریتی بیشتر بر روی داده‌های مالی تمرکز دارد و ممکن است عوامل غیرمالی مهمی را که بر عملکرد سازمان تأثیر می‌گذارند، نادیده بگیرد.

نقاط کور حسابداری مدیریت

شاید فکر کنید این بخش شبیه به محدودیت‌های حسابداری مدیریت است. اما این‌طور نیست. نقاط کور حسابداری مدیریت در واقع به بخش‌هایی از این مفهوم گفته می‌شود که باعث کاهش کارایی آن می‌شود و جالب‌تر این‌که برخی از این نقاط جزو ویژگی‌های ذاتی حسابداری مدیریت هستند. در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

1. تمرکز بیش از حد بر داده‌های کمی: حسابداری مدیریتی معمولاً بر داده‌های کمی متمرکز است و ممکن است جنبه‌های کیفی مانند رضایت کارمندان، وفاداری مشتریان یا تأثیر فرهنگ سازمانی را نادیده بگیرد.
2. عدم توجه به تغییرات محیطی: نقاط کور می‌توانند شامل عدم توجه به تغییرات در بازار، فناوری، قوانین یا روندهای اجتماعی باشند که همگی می‌توانند بر عملکرد کسب‌وکار تأثیر بگذارند.
3. نگرش کوتاه‌مدت: تمرکز بیش از حد بر اهداف کوتاه‌مدت به جای توجه به استراتژی‌های بلندمدت و پایداری می‌تواند به عنوان یک نقطه کور در حسابداری مدیریتی محسوب شود.
4. چالش‌های ارتباطی: نقاط کور ممکن است در نحوه ارتباط و تفسیر داده‌های حسابداری مدیریتی ایجاد شود، به ویژه اگر اطلاعات به طور واضح و قابل فهم برای همه ذی‌نفعان ارائه نشود.
5. عدم توجه به ریسک‌های غیرمالی: عواملی مانند تغییرات سیاسی، اجتماعی یا زیست‌محیطی که ممکن است بر کسب‌وکار تأثیر بگذارند، ممکن است در تحلیل‌های حسابداری مدیریتی کمتر مورد توجه قرار گیرند.
6. تأثیر سوگیری‌های شخصی: تصمیمات مدیریتی که بر اساس حسابداری مدیریتی اتخاذ می‌شوند ممکن است تحت تأثیر سوگیری‌ها و اولویت‌های شخصی باشند که می‌تواند منجر به نادیده گرفتن داده‌های مهم شود.

حسابداران مدیریت؛ وظایف، دانش و ابزارهای مورد نیاز

اصلی‌ترین وظیفه حسابدار مدیریت در قامت یک مشاوره خبره و کارکشته است. اما این مشاور وظایف و نقش‌های دیگری نیز دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

1. تهیه و تحلیل بودجه: تدوین بودجه‌های دقیق برای پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌ها و همچنین پیشنهاد روش‌هایی برای بهبود کارایی مالی.
2. گزارش‌دهی مالی داخلی: تهیه گزارش‌های مالی که به مدیران کمک می‌کنند تا درک بهتری از وضعیت مالی فعلی سازمان داشته باشند.
3. تجزیه و تحلیل هزینه: بررسی و تحلیل هزینه‌های عملیاتی و تولیدی برای شناسایی فرصت‌های کاهش هزینه.
4. تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌ها: ارائه توصیه‌ها براساس تحلیل‌های مالی برای راهنمایی تصمیم‌گیری‌های مدیریتی.
5. کنترل داخلی و ارزیابی ریسک: ایجاد و اجرای سیستم‌های کنترل داخلی برای مدیریت ریسک و اطمینان از دقت گزارش‌های مالی.
6. برنامه‌ریزی مالی و استراتژیک: کمک به مدیریت در تعیین استراتژی‌های بلندمدت و برنامه‌ریزی مالی.
7. مشاوره و پشتیبانی از تصمیم‌گیری: ارائه مشاوره و راهنمایی به مدیریت در مورد مسائل مالی و عملیاتی.
8. تحلیل سودآوری و عملکرد: تجزیه و تحلیل سودآوری محصولات یا خدمات و ارزیابی عملکرد بخش‌های مختلف سازمان.
9. بررسی و پیش‌بینی بازار: تحلیل روندهای بازار و پیش‌بینی تأثیرات آن بر عملکرد مالی شرکت.
10. مدیریت و بهبود فرآیندهای مالی: بهبود فرآیندها و روش‌های موجود برای افزایش کارایی و کاهش هزینه‌های عملیاتی.

دانش

فردی که در حوزه حسابداری مدیریت فعالیت می‌کند و به عنوان حسابدار مدیریت شناخته می‌شود باید طیف گسترده‌ای از دانش‌های مختلف را در کنار دانش عمیق مالی داشته باشد و آن‌ها را باهم ترکیب کند. اصلی‌ترین دانش‌های مورد نیاز یک حسابدار مدیریت در ادامه آمده است:

1. دانش حسابداری و مالی: درک عمیق از اصول و رویه‌های حسابداری، از جمله حسابداری هزینه، حسابداری مالی، و تجزیه و تحلیل مالی.
2. مدیریت بودجه: توانایی تهیه، تحلیل، و مدیریت بودجه‌های سازمانی.
3. تجزیه و تحلیل داده‌ها: مهارت در تجزیه و تحلیل داده‌های مالی و عملیاتی برای به دست آوردن بینش‌هایی که به تصمیم‌گیری کمک می‌کنند.
4. مهارت‌های فناوری اطلاعات: آشنایی با نرم‌افزارهای حسابداری و سیستم‌های اطلاعاتی مدیریتی.
5. توانایی‌های تصمیم‌گیری و حل مسئله: توانایی تصمیم‌گیری مبتنی بر داده و حل مسائل پیچیده مالی و عملیاتی.
6. مهارت‌های ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط مؤثر با سایر بخش‌های سازمان و ارائه اطلاعات مالی به طور واضح و قابل فهم.
7. دانش قوانین و مقررات: آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به حسابداری و مالیات.
8. مهارت‌های برنامه‌ریزی استراتژیک: توانایی درک چگونگی تأثیر اطلاعات مالی بر استراتژی کلی سازمان.
9. مهارت‌های نظارتی و کنترلی: توانایی ایجاد و اجرای سیستم‌های کنترل داخلی و نظارت بر عملکرد مالی.
10. دانش حسابداری هزینه و مدیریت: درک چگونگی هزینه‌کرد و تأثیر آن بر کارایی و سودآوری سازمان.

این دانش و مهارت‌ها به حسابداران مدیریت اجازه می‌دهد تا به عنوان مشاوران مالی قابل اعتماد و کلیدی در سازمان‌ها عمل کنند.

ابزار

این‌روزها دیگر انجام کاری بدون استفاده از فناوری و ابزارهای خاص اگر نگوییم غیرممکن، بسیار سخت است. در ادامه مهم‌ترین ابزارهایی که به حسابداری مدیریت کمک می‌کنند را بررسی می‌‌کنیم:

1. نرم‌افزارهای حسابداری: نرم افزار حسابداری همچون QuickBooks، Xero، یا SAP که برای مدیریت حساب‌ها، تراکنش‌های مالی، و تهیه گزارش‌های مالی استفاده می‌شوند.
2. سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP): نرم‌افزارهایی مانند Oracle ERP Cloud یا Microsoft Dynamics که به ادغام و مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار در سطح سازمان کمک می‌کنند.
3. ابزارهای تحلیل داده: نرم‌افزارهایی مانند Microsoft Excel، Tableau، یا Power BI برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، ایجاد نمودارها و داشبوردهای تصمیم‌گیری.
4. نرم‌افزارهای حسابداری هزینه: ابزارهای تخصصی مانند Costimator یا Acorn Performance Analyzer که برای تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و مدیریت هزینه استفاده می‌شوند.
5. سیستم‌های مدیریت عملکرد کسب‌وکار (BPMN): ابزارهایی مانند Adaptive Insights یا Anaplan که به برنامه‌ریزی مالی، بودجه‌بندی، و پیش‌بینی کمک می‌کنند.
6. نرم‌افزارهای مدیریت پروژه:  نرم افزار مدیریت پروژه مانند Asana یا Trello که به حسابداران مدیریتی کمک می‌کنند تا پروژه‌های مرتبط با حسابداری و مالی را مدیریت کنند.
7. ابزارهای مدیریت ریسک: نرم‌افزارهایی مانند Riskturn یا Palisade DecisionTools Suite که به ارزیابی و مدیریت ریسک‌های مالی کمک می‌کنند.
8. سیستم‌های اطلاعات حسابداری مدیریت (MIS): سیستم‌هایی که اطلاعات مالی و عملیاتی را برای تحلیل و گزارش‌دهی مدیریتی جمع‌آوری و پردازش می‌کنند.
9. ابزارهای مدیریت پایداری و گزارش‌دهی مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR): برای مدیریت و گزارش‌دهی در مورد مسائل مرتبط با پایداری و مسئولیت‌های اجتماعی

این ابزارها به حسابداران مدیریتی امکان می‌دهند تا با دقت و کارایی بیشتری کار کنند، و به آنها کمک می‌کنند تا به نیازهای تغییرپذیر و پیچیده کسب‌وکارهای مدرن پاسخ دهند.

نرم‌افزار ERP؛ بهترین ابزار برای گزارش‌دهی و حسابداری مدیریت

بالاتر به انواع ابزارهایی که حسابداران مدیریت برای تحلیل داده‌ها و گزارش‌دهی به مدیران استفاده می‌کنند صحبت کردیم. همه این ابزارها به جای خود و در زمان خود می‌توانند کمک بزرگی برای حسابداری مدیریت باشند. اما هیچ‌یک از این ابزارها یکپارچگی، هوشمندی و قدرت کافی برای پیشبردن اهداف مهم و حیاتی حسابداری مدیریت را ندارند.

مهم‌ترین چیزی که حسابداری مدیریت نیاز دارد جریان یکپارچه و شفاف داده‌ها است. داده‌هایی که مبنای اصلی گزارش‌گیری و تصمیم‌گیری هستند. بهترین ابزار برای این کار نرم افزار ERP است. نرم‌افزاری که با یکپارچه کردن همه بخش‌های کسب‌وکار و شفاف کردن جریان داده کمک بزرگی به حسابداران کند.

دیگر مزیت مهم ERP امکان گزارش‌دهی دقیق و درلحظه است. این مزیت منحصربه‌فرد نرم‌افزارهای ERP به حسابداران امکان می‌دهد نه تنها گزارش‌های دقیق داشته باشند بلکه در لحظه هم به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

تیمیارERP؛ قدرتمند، یکپارچه، هوشمند

نرم افزار ERP تیمیار با ارائه تمام ویژگی‌ها و مزیت‌های منحصربه‌فرد ERP به سازمان‌ها به آن‌ها امکان می‌دهد تمام گزارش‌های خود، نه فقط گزارش‌های حسابداری مدیریت را در هرلحظه و از هرکجا در اختیار داشته باشند.

هوش تجاری (BI) قدرتمند این نرم‌افزار ابزاری است در دست مدیران برای تولید گزارش‌های توصیفی، تحلیلی، آماری و... تا هرلحظه برای تصمیم‌گیری به داده‌های شفاف دسترسی داشته باشند.

همچنین یکپارچگی نرم افزارهای حسابداری بهای تمام شده و حسابداری تولید در این نرم‌افزار قدرتمند باعث می‌شود مدیران تولید و صاحبان و تصمیم‌گیران سازمان بتوانند با آسودگی و فراق بال بیشتری به تصمیم‌گیری برای آینده سازمان بپردازند.

یکپارچگی داده‌ها در تیمیارERP‌ باعث می‌شود حسابداران مدیریت هرلحظه به داده‌‌های مورد نیازشان دسترسی داشته باشند و بدون نگرانی از دقیق نبودن یا خراب بودنشان، از آن‌ها استفاده کنند.

برای برگزاری یک دموی آنلاین رایگان از این نرم افزار قدرتمند از منوی بالای صفحه اقدام کنید.